يکشنبه ۰۹ ارديبهشت ۱۴۰۳ - 
پژوهشگر علوم اجتماعی:
اسمعیل خلیلی که پژوهشگر علوم اجتماعی است در این گفتگو به برخی مسائلی که باعث شده تکنیک قدر ببیند و در صدر بنشیند و دانشگاه هم ذیل تکنیک تعریف شود اشاره کرد و نتیجه آن را هم وضعیتی فعلی علم دانست و گفت: در علم جایگاهی نداریم، مقاله می‌توانیم تولید کنیم، یعنی کار تکنیکی را خوب می‌توانیم انجام بدهیم، اما علم نمی‌توانیم تولید کنیم.
کد خبر: ۳۷۰۸۹۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۱/۰۱
سالی که بر پژوهشگران گذشت
بیش از یک سال همه‌گیری کووید-۱۹، تاثیرات مختلفی در کشور داشت و نظام پژوهشی نیز درگیر مشکلات و مسائل بسیاری شد. پایان سال ۹۹ بهانه‌ای شد تا عملکرد یک‌ساله نظام پژوهشی کشور را مورد بررسی قرار دهیم.
کد خبر: ۳۳۴۱۳۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۱/۰۲
کاربردی سازی علوم انسانی؛
هم‌زمان با اینکه ایده‌های بسیاری در حال رشد و نمو درون دانشگاه‌های ارائه دهنده رشته‌ی علوم انسانی دیجیتال هستند، شما به علت استفاده‌ی روزانه از تکنولوژی‌های در دسترس برای پژوهش در حوزه‌ی علوم انسانی دیجیتال از همین لحظه بدون آنکه بدانید یک متخصص علوم انسانی دیجیتال محسوب می‌شوید. در ادامه چند پروژه علوم انسانی دیجیتال را برای دانشجویان علاقه‌مندان در این زمینه معرفی خواهیم کرد.
کد خبر: ۲۴۸۳۶۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۹/۱۵
با تأکید بر عدالت؛
عدالت یکی از عمده‌ترین ارزشهای معنوی در طول تاریخ تمدن بشری است که مورد توجه اندیشمندان مکاتب مختلف بوده است؛ لذا تعیین رویکرد یک نظام سیاسی به مسأله‌ی عدالت، در طراحی و تدوین نظریه‌ها و الگوهای توسعه نیز مؤثر خواهد بود. این نوشتار می‌کوشد تا ضمن مقایسه‌ی جایگاه عدالت در الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت با الگوهای غربی توسعه، به این سوال پاسخ دهد که «وجوه تمایز عدالت در الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت با الگوهای غربی توسعه چیست؟» برای نیل به این هدف، از روش توصیفی، تحلیلی، تطبیقی استفاده کرده و جهت استنباط به منابع معتبر اسلامی و بیانات حضرت آیت‌االله خامنه‌ای مراجعه نموده‌ایم. یافته‌های بحث نشان می‌دهند که الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت در تعریف: عدالت، نظام اقتصادی و سیاسی مطلوب، تعیین نسبت آزادی و عدالت، نسبت توسعه پیشرفت و عدالت، نقش دولت در برقراری عدالت و ترسیم اهداف نهایی خود در برقراری عدالت، با الگوهای غربی توسعه، تمایزات جدی دارد.
کد خبر: ۱۴۰۵۰۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۴/۲۰
از منظر رهبری؛
در سال های اخیر بحث الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، مباحث مختلفی را پیرامون ضرورت های طرح و تدوین چنین الگویی بوجود آورده است. با توجه به اهمیت بالای اندیشه های حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در مورد الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، بحث حاضر در پی پاسخگویی به این سوال اساسی است که «چه عواملی تدوین الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت را از منظر حضرت آیت‌الله خامنه‌ای ضروری کرده‌اند؟» بنابراین هدف اصلی بحث، بررسی ضرورت‌های تدوین الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت از منظر حضرت آیت‌الله خامنه‌ای است. در این بحث سعی شده از آغاز پیش‌داوری و فرضیه‌ای تعیین نگردد.
کد خبر: ۱۴۰۵۰۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۴/۲۰
محمد خوش چهره؛
نظریه‌پردازان گوناگون از جمله ایدئالیست‌ها و رئالیست‌ها درباره ماهیت منافع ملی،نظریه‌هایی داده‌اند. (تاریخچه) اما ابهام در ماهیت و جایگاه منافع ملی در قانون اساسی، باعث فقدان تبیین سیاست خارجی مستقل در الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت و موجب تناقض حرکت در دیپلماسی کشور می‌شود. (مسئله) با وجود آن، رابطه بین منافع ملی و الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت در چهارچوب قانون اساسی ج. ا. ا. صورت نگرفته است. (پیشینه) ازاین‌رو، با چنین پرسشی مواجهیم: رابطة منافع ملی با الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت از منظر حقوق اساسی چیست؟ (سؤال) آیات و روایات، ماهیت منافع ملی را باتوجه‌به ارزشهای بنیادین و همچنین آرمان‌ها و اهداف الگوی اسلامی- ایرانی روشن کرده است. این مقاله با رویکردی واقع‌بینانه و درعین‌حال آرمان‌گرایانه در پی نشان‌دادن واقعیات و آرمان‌های عرصة بین‌المللی، انسان و جامعه، در پیگیری و دستیابی به منافع ملی است. این نوشتار با روش تحلیل محتوای حقوقی و با استفاده از قانون اساسی دیدگاه‌های مقام معظم رهبری، تحقق هدف پیش‌گفته را دنبال می‌کند. اجتناب‌ناپذیری استخراج منافع ملی از قانون اساسی و انطباق ماهیت آن با الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت از دستاوردهای مقاله است.
کد خبر: ۱۴۰۴۹۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۴/۲۰
سید مهدی ساداتی‌نژاد؛
در سال‌های اخیر، بحث بومی‌سازی علوم انسانی در محافل و مجامع علمی و دانشگاهی ما بسیار مورد توجه قرار گرفته‌است. این مقاله، با تأمل در مبانی انسان‌شناسی، به موضوع بومی‌سازی علوم انسانی پرداخته‌است و از آنجا که بومی‌سازی علوم انسانی بدون بازتعریف انسان‌شناسی و مبانی آن امری ناممکن خواهد بود در این مقاله کوشیده شده‌است که این موضوع، به‌عنوان درآمدی بر بحث بومی‌سازی علوم انسانی، مورد کنکاش قرار گیرد. از نظر نگارنده، علوم انسانی موجود که غالباً محتوای آن، در برخی از رشته‌ها، تقلیدشده از سنت دانشگاهی غرب است بر پایه‌هایی از انسان‌شناسی استوار گردیده‌است که با عنوان اومانیسم شناخته می‌شود و با تحولات به وجود آمده در غربِ بعد از رنسانس سازگار و با ساختارهای جامعة دینی ما ناسازگار است.
کد خبر: ۱۴۰۴۹۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۴/۲۰
دکتر ابراهیم برزگر؛
از دیرباز در ایران و جهان غیرغرب در استفاده از میراث فکری و تمدنی مغرب زمین مناقشه ها و باحث پرشوری جریان داشته است. اکنون پس از چند دهه تا حدودی معما حل شده است. جذب حداکثری فناوری ها و علوم سخت و علوم طبیعی بی دغدغه در دستور کار سیاست گزاران فکری و اجرایی کشور های قرار گرفته است.
کد خبر: ۱۴۰۴۹۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۴/۲۰
حسین روحانی؛
بومی‌سازی علوم انسانی و تبعات و پیامدهای مترتب بر آن، از دیرباز تا کنون محل مباحثه و مناقشه میان متولیان فرهنگ و دانش ایران اسلامی بوده است و شخصیت‌های حقیقی و حقوقی کشور نیز به فراخور و فراخنای فکری خویش در این باب داد سخن سر داده‌اند و قلم بر کاغذ چرخانده‌اند. حال سؤالی که در این میان در اذهان متفکران و ناظران آگاه به مسائل کشور نقش می‌بندد این است که چه ضرورت و نیاز مبرم و جدی‌ای، موجد و موجب این امر شده است که نظریه بومی سازی علوم انسانی در مرکز توجهات مسؤولین کشوری و لشکری نظام اسلامی قرار گیرد؟
کد خبر: ۱۴۰۳۳۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۴/۱۹
در باب علوم انسانی؛
علوم انسانی کنونی همانند دیگر علوم مدرن، محصول اندیشه‌ای است که در اواخر قرن شانزدهم و اوایل قرن هفدهم میلادی در دوره «روشنگری» شکل گرفت. این علوم تا پیش از انقلاب اسلامی، با همین ویژگی و پیشینه به‌تدریج به ایران وارد و به دانشجویان عرضه شد. اما انقلاب اسلامی، طلیعه‌دار اندیشه‌ای مبتنی بر مبانی دینی و پایبند به ارزشهای اسلامی بود. روشن است که چنین دیدگاهی علوم انسانی مدنظر خود را می‌طلبد. با توجه به اینکه خط‌مشی‌گذاری برای هر مسئله‌ای، مستلزم شناخت ابعاد و مؤلفه‌‌های آن است، لذا اندیشه‌‌های مقام معظم رهبری به‌عنوان اندیشمندی اسلامی که از قبل از انقلاب تاکنون در این راستا، تلاش کرده‌اند، می‌تواند زمینه خوبی برای استخراج مدل مفهومی تحول در علوم انسانی باشد. در این مقاله با بهره‌گیری از روش نظریه‌پردازی داده بنیاد به‌تحلیل 38 سخنرانی و 6 نامه مکتوب از ایشان پرداخته شد و در نهایت پنج مقوله اصلی استخراج گردید. پس از آن از طریق تمسک به دلالت التزامی گزاره‌‌های انتقادی و راهکاری مقام معظم رهبری، ویژگی‌‌های نهاد علوم انسانی مطلوب جمهوری اسلامی نیز در سه بعد ساختار، محتوا و کنشگران به‌دست آمد. همراهی علم و دین، توجه ویژه به علوم انسانی اسلامی، بهبود شیوه‌‌های آموزشی و فعالیت‌‌های پژوهشی متناسب از ویژگی‌‌های ساختاری مطلوب؛ اعتماد به‌نفس، نوآوری، اسلام‌گرایی، انگیزه و استعداد بالا از ویژگی‌‌های نیروی انسانی مطلوب و در نهایت، اسلامی بودن و بومی بودن از ویژگی‌‌های محتوای مطلوب علوم انسانی است.
کد خبر: ۱۴۰۳۳۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۴/۱۹
مصباح یزدی؛
تفکیک معانی علم و دین و تعیین نسبت دقیق این دو حوزه، شرط لازم برای تنقیح معنا و ماهیت علم دینی از منظر استاد مصباح است. بیان جایگاه علم در منظومه علم دینی و فهم صحیح از تاثیرات دین و مبانی ارزش‌شناختی بر علم، افق‌هایی نوین در زمینه ارائه نظریات علمی و اعتبارسنجی نظرات مذکور پیش روی محققین می‌گشاید. تدقیق معنای علم و توجه به ساحت‌های مختلف علم، حیطه انتظارات و توانمندی‌های موجود در شکل‌گیری نظریات علمی را سامان بخشیده و به قضاوت صحیح از علم می‌انجامد. با استناد بر آراء استاد مصباح، آنچه بر شکل‌گیری نظریات علمی اثرگذار بوده و در این مقاله با عنوان دین و مبانی ارزش‌شناختی معرفی شده است، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده، تعیین محدوده اثرگذاری هر یک شایان توجه است. به همین سبب در این مقاله به بیان تقریرهای موجود از این بحث و ذکر اشکالات موجود پرداخته شده است. استاد مصباح در بخش توصیفی علوم انسانی همانند بخش توصیه‌ای، قائل به اثرگذاری دین و مبانی ارزش‌شناختی است.
کد خبر: ۱۴۰۳۳۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۴/۱۹
عبدالحسین خسروپناه؛
نظریة علم دینی، یکی از پدیده‌های مهم جهان‌اسلام است که موافقان و منکرانی را پیدا کرده‌است. "محمدنقیب العطاس" یکی از موافقان و نظریه‌پردازان اسلامی‌سازی معرفت است. وی، نخست فلسفه و جهانبینی با محوریت قرآن و اعتقاد به مراتب و درجات وجود و وابستگی مطلق‌هستی به خداوند را سامان داد؛ سپس، ارتباط ناگسستنی انسان و جهان را بیان کرد و توضیح داد که انسان مهمترین جزء هستی و موجودی جاودان است که بهترین هویتشناسی او در قرآن آمده‌است و بعد، معنا و مفهوم و غایت نظام آموزش و پرورش را تبیین کرد. درنظر العطاس، مقصود حقیقی از آموزش و پرورش، تحقق حقایق قرآن در وجود انسان است؛ ازاین‌رو فراگیری معارف و زبان قرآن، نخستین و مهمترین بخش از الگوی آموزش و پرورش درنظر العطاس است. وی با تبیین حقیقت علم و ایمان و انسان و جایگاه انسان در هستی به پیوند علم با انسان و دین پرداخت و علم‌دینی را تفسیر کرد. عطاس با معرفی فرایند غربی‌سازی علوم به تبیین فرایند اسلامی‌سازی علوم پرداخت. فرایند غربی‌سازی علوم در تفکر عطاس عبارت است از:1. فرهنگ و تمدن غربی؛ 2. عناصر کلیدی علوم طبیعی؛ 3. انسانی و کاربردی‌غربی و فرایند اسلامی‌سازی علوم در این دیدگاه عبارت است از: 1. شناسایی عناصر کلیدی از علوم‌اسلامی؛ 2. جایگزینی عناصر کلیدی‌اسلامی با غربی؛ 3. ابتنای علوم‌طبیعی و کاربردی بر عناصرِاسلامی 4. اصلاح تنة علوم‌همسان با عناصر کلیدی‌اسلامی. این مقاله در پایان به آسیب‌شناسی نظریة «تهذیبی- تأسیسی» پرداخته است.
کد خبر: ۱۴۰۳۱۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۴/۱۹
عبدالحسین توکلی طرقی؛
انقلاب اسلامی حرکتی است که از باطن آغاز شده و نوید بخش عصری نو در حیات بشری است. این انقلاب در برابر انقلابی قرار گرفته است که حدود پنج قرن گذشته به وقوع پیوست و با رویکری خاص به انسان، جهان، دین و تاریخ و... می نگریست و توانست دنیای مدرن امروزی را صورت بندی نماید.
کد خبر: ۱۴۰۲۵۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۴/۱۹
نقد و بررسی؛
دکتر خسروپناه در کتاب رویکرد استاد مطهری به علم و دین به بررسی آرای مرحوم مطهری در باب علم، دین و مفهوم شناسیِ علمِ دینی پرداخته است. وی ضمن برشمردن چهار نوع رابطه میان علم و دین، به بررسی علل جدایی علم و دین در غرب پرداخته است و متعاقباً ضمن فریضه دانستن علم در سنت اسلامی به توافق علم و دین در این سنت اشاره کرده و دلایل و محاسن این امر را توضیح داده است.
کد خبر: ۱۴۰۰۸۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۴/۱۸
مهدی جمشیدی؛
آنچه که تحت عنوان موانع فرهنگی تولید علوم اسالمی در جستار حاضر می خوانید، نگاهی آسیب شناسانه نسبت به مسایلی است که پس از گذشت سه دهه از پیروزی انقالب اسالمی، همچنان فراروی ما چهره می نماید. درست است که تبیین زوایای گوناگون این مسأله، فرصت و حوصله بیشتری را طلب می کند ومقاله حاضر، از این حیث اندکی شتابزده و مختصر است؛ اما نگاه درست و دقیقی که نویسنده به آسیب هایی چون: آموزش محوری پژوهش های سطحی مدرک گرایی تحرک علمی منقطع از گذشته مطالعات تک رشته ای به جای مطالعات میان رشته ای کرده است، حاکی از نگاهی ژرف به این مقوله است و می تواند در تصحیح، تغییر روش و کارآمدی فرآیند تولید علوم اسلامی رهگشا باشد.
کد خبر: ۱۴۰۰۲۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۴/۱۸
جامعه شناسی در کانادا؛
جامعه شناسی بومی و مسئله شناسی در آن به عنوان یکی از رشته های علوم انسانی در این مقاله مورد سؤال و بررسی واقع شده تا از آن طریق و با ذکر نمونه جامعه شناسی کانادایی نشان دهیم که مسائل و مشکلات درونی کانادا توانسته جهت گیری علمی جامعه شناسی را با مقتضیات بومی هماهنگ سازد . با این وجود و به لحاظ مفهومی ونیز با در نظر گرفتن اصول معرفت شناسانه حاکم بر شکل گیری علم جامعه شناسی هنوز نمی توان بومی گرایی علمی را منطقأ معتبر دانست ‘چراکه تعدد جهت گیری موضوعی (نظیرعلاقه مندی نظریه پردازان کانادایی به مسائل اقتصاد سیاسی ‘مطالعات فرهنگی و فمینیسم ) تنها نقطه تمرکز پژوهش علمی را تعیین می کند و نه اصول موضوعه و قضایای علمی که قرار است با بکارگیری آنها فضای معرفتی نظریه پردازی ونهایتأ قوانین عام حاکم بر کنشهای اجتماعی ‘جهان اجتماعی و واقعیت اجتماعی تبیین و یا کشف شوند . البته تجربه اقتصاد سیاسی در کانادا نشان میدهد که شکل گیری پارادایمهای جامعه شناسی متأثر از تجربه های بومی است و به همین دلیل نمی توان جامعه شناسی بومی را تمامأ تجربه نامعتبری تلقی کرد .
کد خبر: ۱۴۰۰۲۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۴/۱۸
علیرضا آقاحسینی؛
بدون ترديد رمز ماندگاري يك جامعه پويا وجود دانشگاه هاي فعال، زنده و بهجت زاست. همراهي وهمدلي دانش و دانشگاه از يك سو وقدرت و حكومت از سوي ديگر ميتواند پويايي و نشاط جمعي يك جامعه را رقم زند. چنانچه در بسياري از دوره هاي گذشته همراهي دانشو قدرت سياسي موجب زايش تمدني در ايران شده است. اين موضوع هم در گذشته كشور ما و هم در حوزه هاي تمدني ديگر بي سابقهنيست، اما متأسفانه علوم انساني در جامعه امروزي ما نه تنها اين چنين نيست بلكه عادت جريان روشنفكري ـ دانشگاهي موجود حاكي ازمخالفت، تعارض و تضاد حوزه علوم انساني با گفتمان مسلط اسلامي در جامعه ديني ـ اسلامي معاصر است.
کد خبر: ۱۴۰۰۲۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۴/۱۸
حسین سوزنچی؛
فلسفه اصلی نبوت، هدایت انسان است و هدایت نیز امری صرفاً فردی یا اخروی نیست، بلکه در تمام شئون حیات آدمی تجلی دارد؛ لذا متون دینی (آیات و روایات) در تمامی حوزه‌های نظری و عملی رهنمود دارد.
کد خبر: ۱۳۹۸۹۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۴/۱۸
مقاله سینا کلهر؛
نسبت میان دین و سایر حوزه‌های اجتماعی و نقش دین در هدایت و جهت‌دهی به آنها، یکی از چالش‌برانگیزترین مباحث جامعه ی ما پس از پیروزی انقلاب اسلامی بوده است. نسبت میان دین و سیاست، دین و اقتصاد، دین و اجتماع و به‌طور کلی حضور حداقلی یا حداکثری دین در اجتماع محور اصلی مناقشات فکری سه دهه‌ی اخیر را تشکیل داده است. نسبت دین به‌خصوص اسلام شیعی با توسعه در همین بستر طرح، و دیدگاه‌های مختلفی درباره‌ی آن ارائه شده است.
کد خبر: ۱۳۹۸۷۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۴/۱۸
نوشته تمنا منصوری؛
این نوشته به پیوند میان پژوهش‌های علوم اجتماعی و سیاست‌گذاری اختصاص دارد که در سه بخش ارائه می‌شود. نوشتۀ حاضر، بخش دوم این یادداشت است که به دیدگاه‌های نمایندگان مؤسسات پژوهشی صربستان در زمینۀ علوم اجتماعی و انسانی می‌پردازد. اینها، دیدگاه‌هایی است که در گزارش PERFORM (۲۰۱۶) به آنها پرداخته شده است. آگاهی از این نظرها، شناخت زمینه‌های بالقوۀ همکاری میان پژوهش و بخش خصوصی و نیز کسب اطلاع از نقاط ضعف و موانع احتمالی موجود در راستای این مشارکت در سایر کشورها می‌تواند ایده‌های خوبی برای شناخت بهتر وضع موجود در کشور خودمان فراهم کند.
کد خبر: ۱۳۹۸۶۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۴/۱۸